Interview met Artistiek Directeur Reinilde Leyers door Marleen.
Wie een Arte Amanti concert meemaakt weet, voelt gewoon, dit is er één uit de duizend. Hoezo? Muziek is meer dan netjes of zelfs overtuigend een partituur spelen. Voor het Arte Amanti International Chamber Music Festival spelen de muzikanten met hart en ziel zodat er tussen hen en het publiek iets heel bijzonders vibreert.
Die aparte, af en toe behoorlijk geladen sfeer is voor een groot deel terug te voeren tot Reinilde Leyers. Zo een vijftien jaar geleden organiseerde ze de eerste concertjes, niets deed vermoeden dat die ooit tot het Arte Amanti International Chamber Music festival zouden uitgroeien. Tenzij de flamboyante présence van Reinilde zelf natuurlijk.
Muziek “zijn”
Een muzikant speelt niet alleen muziek, hij of zij ‘is’ muziek. Muziek is wezenlijk in zijn of haar leven, een muzikant die niet kan spelen wordt zonder meer ongelukkig. Dat geldt zeker ook voor Reinilde en het bepaalt mee haar visie op het Festival en hoe het allemaal begon.
Het zal niet verbazen dat Reinilde haar passie voor muziek aan haar dochter en zoon heeft doorgegeven. Die waren al flink op weg in de muziekacademie toen bleek dat ze op geen enkele plek hun spel konden laten horen en vast zaten in een soort niemandsland. Ook bij collega’s in het orkest ving Reinilde dezelfde frustratie op. ‘Dan zorgen we toch gewoon zelf voor concerten zodat de begaafde muzikanten een drive hebben om zich te verbeteren’ dacht ze.
Alles begon met een vijftal concertjes van aanzienlijk niveau, een verkleinde versie van ‘BBC Young Musician’.
Reinilde slaagde erin de interesse van gemeenten op te wekken, die betaalden een uitkoopsom en zorgden voor publiciteit en kaartenverkoop. Het vormde dan nog een kleinschalig evenement, Reinilde volstond met een kwartiertje per dag mails te behandelen terwijl ze er nu ruim een halve voormiddag aan spendeert.
Maar er zat toen al een onstuitbare dynamiek in. Vanaf de tweede reeks van concerten kon Reinilde internationaal gerenommeerde muzikanten aantrekken, violist Artiom Shishkov en pianiste Dasha Moroz, beiden uit Wit-Rusland, waren er meteen bij. De unieke formule van Arte Amanti was geboren, een podium voor jonge talenten in de uitstraling van briljante artiesten.
Voor elk concert spelen de aankomende muzikanten een voorprogramma van een dik kwartier, de artiesten maken zowat een uur rond. Het kan om een recital gaan maar evengoed treden de muzikanten in duo, trio, kwartet of kwintet op. Sinds 2017 concerteren ze met het Arte Amanti kamerorkest of symfonisch orkest (2022) onder leiding van Reinilde. (nvdr: hier kan je meer lezen over deze bijzondere concertenreeks)
Backstage in de Koningin Elisabeth wedstrijd
Iedereen vraagt zich af hoe Reinilde haar netwerk van magnifieke muzikanten heeft samengesteld.
In werkelijkheid ging en gaat ze op een heel directe manier te werk. Zo vaak als mogelijk woont ze de halve finales van de Koningin Elisabeth wedstrijd bij. In het licht van kamermuziek zijn die interessanter dan de finale. Reinilde is op zoek naar muzikanten die authentiek en met panache spelen. Het zijn de gevoeligheid en de intelligentie die de artisticiteit van het spel bepalen.
Toeval of niet, vaak rangschikken de artiesten die zij eruit pikt zich bij de laureaten van de finale. Backstage legt ze contacten en maakt hen warm voor een concert bij Arte Amanti. Op die manier werd het festival de grootste werkgever voor de laureaten van deze toonaangevende wedstrijd. Nu gebeurt het steeds vaker dat de muzikanten hun vrienden overhalen om bij Arte Amanti te spelen.
In elk geval vormt dat het begin van een hechte en intieme band tussen Reinilde en de muzikanten, een verhaal van vertrouwelijkheid en veel, heel veel aanmoediging en knuffels.
De artiesten bepalen zelf hun programma, Reinilde vindt het heel belangrijk dat ze met plezier spelen.
Omdat ze zelf muzikante is, heeft ze een diepe affiniteit met deze manier van leven. Ze speelt behalve viool ook piano, ze kent de cello via haar zoon en de altviool langs haar dochter om. Als dirigente is ze door alle instrumenten geboeid.
Reinilde doorliep zelf alle stadia van een muzikantencarrière en kan invoelen wat de jonge mensen in deze fase van hun leven doormaken. Dikwijls pikt ze hen aan de luchthaven of bij het station op en in de auto laat ze hen hun verhaal vertellen zodat ze precies hun gemoed kan peilen. Dat werd trouwens wederzijds, de muzikanten kunnen nu ook Reinilde aanvoelen en ‘haar ziel lezen’.
Als artiesten gelukkig zijn, spelen ze het best, weet Reinilde. Zit het niet mee dan adviseert ze ‘concentreer je op je spel, sluit de wereld even buiten’. Al kan een muzikant op een mindere dag een minder goed concert spelen, dat hoort bij het mens zijn, vindt ze.
Voor ze het podium op gaan fluistert ze hen nog in ‘doe het, je kunt het, je bent geweldig…’ en vooral ‘geniet ervan’. Reinilde geeft hen vleugels.
Akari Bastiaens is tien jaar en het jongste talentje van het festival. Een keer had ze het een beetje koud achter de scène. Reinilde warmde de kleine handjes van de piepjonge pianiste tussen haar handen. Akari liet Reinildes hand pas los toen ze bij de piano aankwam om een Bach concerto te spelen en zij naar de dirigenten pupiter liep.
Er is zoveel hartelijke vriendschap tussen de vrouw achter Arte Amanti en haar muzikanten. Ze vormen een gemeenschap van sensitieve persoonlijkheden. Het publiek en de talrijke vrijwillige medewerkers van het muziekfestival kunnen daar mee van genieten.
Elke muzikant is een diamant, vertelt Reinilde. Je moet er op de juiste manier naar kijken en misschien een beetje slijpen, als je er fout op klopt, verliest hij zijn karaat.
Een jong talent moet rijpen en ruimte hebben om te studeren. Wanneer een beginnende maar succesvolle muzikant teveel gepusht en overvraagd wordt, speelt hij zich kapot. Soms is het tijd om te rusten, iets anders te gaan doen en voor afwisseling te zorgen. Dan flakkeren talent en begeestering weer helemaal op.
Hartverwarmend
Jonge talenten leren ontzettend veel van de artiesten. Voor een Arte Amanti concert zitten ze samen in de sacristie van een of ander kerkje. Daar groeit de samenhorigheid, ze delen de stress ook al proberen ze die te negeren. Ze horen elkaars spel. Jong talenten mogen tijdens het optreden dikwijls blaadjes draaien voor grote pianisten, ze zitten dan helemaal in zijn of haar verhaal van timing, ademhaling en subtiele hints.
Zelf wordt Reinilde ook sterk door de musici opgeladen, ze inspireren haar eigen spel. Ze begrijpen elkaar omdat ze allemaal de taal van de muziek spreken.
Alsof het haar eigen kinderen waren, zorgt ze er voor dat de muzikanten op de beste instrumenten kunnen spelen. Piano’s Maene, ook daar is Arte Amanti een grote cliënt, levert elke keer een prachtige vleugel. Reinilde krijgt hartkloppingen als die de trap op gaat of in een andere moeilijk bereikbare locatie moet worden geïnstalleerd. Maar vakmanschap brengt alles telkens tot een goed einde.
‘Er zijn zoveel festivals en er is Arte Amanti’, stelt een van de artiesten. Dat is ook de reden waarom ze er allemaal ieder seizoen graag bij willen zijn, zelfs voor een mindere gage dan ze gewoonlijk in het circuit krijgen.
Geld is een noodzakelijk kwaad, vindt Reinilde. Iedereen en ook het festival heeft het nodig en met de nodige ‘hekserij’ lukt het ons steeds om de eindjes aan elkaar te knopen. Maar ons is het om iets helemaal anders te doen. Wij willen investeren in de jonge mensen en zij brengen, iedere keer opnieuw, iets magisch. Wij wensen deze pareltjes in heel Vlaanderen, liefst in heel België, te laten schitteren.
In tijden van kilte en onverschilligheid brengt Arte Amanti ontroerend mooie concerten op prachtige locaties dichtbij huis en dat in een hartverwarmende sfeer. Wat kan een mens nog meer wensen?
Reinilde Leyers
Reinilde is violiste. Ze is aan het Lemmens instituut opgeleid, na haar studies won ze een beurs van de Italiaanse regering en trok ermee naar de Accademia Chigiana in Siena om er zich te vervolmaken bij Franco Gulli en Henryck Szeryng. Ze heeft een uitgebreide orkest ervaring die ze onder meer in de Munt opdeed en speelde kamermuziek in diverse ensembles. Sinds 1990 maakt Reinilde deel uit van het orkest van de Vlaamse Opera en vormt samen met solisten uit dat orkest het Finarovsky strijkkwartet. In 2009 richtte ze het Internationaal Kamermuziek Festival Arte Amanti op.
——————————————————————————————————————————
Anyone who experiences an Arte Amanti concert knows, just feels, “this is one out of a thousand”. Why? Music is more than neatly or even convincingly playing a score. For the Arte Amanti International Chamber Music Festival, the musicians play with heart and soul so that something very special vibrates between them and the audience.
That special, occasionally quite charged atmosphere, can largely be traced back to Reinilde Leyers. About fifteen years ago she organized the first concerts, nothing suggested that they would ever grow into the Arte Amanti International Chamber Music festival. Unless, of course, the flamboyant presence of Reinilde herself.
“Being” music
A musician not only plays music, he or she ‘is’ music. Music is essential in his or her life, a musician who cannot play becomes unhappy without further ado. That certainly also applies to Reinilde and it determines her vision of the Festival and how it all started.
It will come as no surprise that Reinilde passed on her passion for music to her daughter and son. They were already well on their way in the musical education when it turned out that they could not play their game anywhere and were stuck in a kind of no man’s land. Reinilde also experienced the same frustration with colleagues in the orchestra. ‘Then we’ll just arrange concerts ourselves so that the gifted musicians have a drive to improve,’ she thought.
It all started with five concerts of considerable quality, a scaled down version of ‘BBC Young Musician’.
Reinilde succeeded in arousing the interest of municipalities, who paid a buyout fee and took care of publicity and ticket sales. It was then still a small-scale event, Reinilde was able to deal with emails for fifteen minutes a day, while she now spends more than half a morning on it.
But then there was already an irrepressible dynamic. From the second series of concerts on, Reinilde was able to attract internationally renowned musicians, violinist Artiom Shishkov and pianist Dasha Moroz, both from Belarus, were there immediately. The unique formula of Arte Amanti was born, a stage for young talents in the shine of brilliant artists.
For each concert, the upcoming musicians play a support act of about fifteen minutes, the artists round off for about an hour. It can be a recital, but the musicians also perform in duo, trio, quartet or quintet. Since 2017 they have been performing with the Arte Amanti chamber orchestra or symphonic orchestra (2022) conducted by Reinilde. (editor’s note: read more on this special series of concerts here)
Backstage at the Queen Elisabeth Competition
Everyone wonders how Reinilde put together her network of magnificent musicians.
In reality, she went and continues to work in a very direct way. She attends the semi-finals of the Queen Elisabeth competition as often as possible. In the light of chamber music, they are more interesting than the finals. Reinilde is looking for musicians who play authentically and with panache. It is the sensitivity and the intelligence that define the artistry of the game.
Coincidence or not, the artists she selects often rank among the laureates of the finals. Backstage she makes contacts and warms them up for a concert at Arte Amanti. In this way, the festival became the largest employer for the laureates of this leading competition. Now it happens more and more often that the musicians persuade their friends to play at Arte Amanti.
In any case, this is the beginning of a close and intimate bond between Reinilde and the musicians, a story of intimacy and lots and lots of encouragement and hugs.
The artists determine their own program, Reinilde finds it very important that they enjoy playing.
Being a musician herself, she has a deep affinity with this way of life. In addition to playing the violin, she also plays the piano, she knows the cello through her son and the viola through her daughter. As a conductor she is fascinated by all instruments.
Reinilde herself went through all the stages of a musician’s career and can empathize with what young people go through in this phase of their lives. Often she picks them up at the airport or at the station and in the car she lets them tell their story so that she can gauge their mood precisely. That became mutual, by the way, the musicians can now also sense Reinilde and ‘read her soul’.
Reinilde knows that when artists are happy, they play best. If things don’t work out, she advises ‘concentrate on your game, shut the world out for a while’. Although a musician can play a less good concert on a bad day, that is part of being human, she thinks.
Before they go on stage she whispers to them ‘do it, you can do it, you’re great…’ and above all ‘enjoy it’. Reinilde gives them wings.
Akari Bastiaens is ten years old and the festival’s youngest talent. One time she was a little cold behind the scene. Reinilde warmed the little hands of the very young pianist with her own hands. Akari did not let go of Reinilde’s hand until she arrived at the piano to play a Bach concerto and approached the conductor’s principal.
There is so much cordial friendship between the woman behind Arte Amanti and her musicians. They form a community of sensitive personalities. The public and the numerous voluntary employees of the music festival can enjoy this.
Every musician is a diamond, says Reinilde. You have to look at it the right way and maybe sharpen it a bit, if you cut it wrongly it will lose its carat.
A young talent must mature and have room to study. When a starting but successful musician is pushed too much and asked too much, he/she plays him(her)self to pieces. Sometimes it’s time to rest, do something different and provide variety. Then talent and enthusiasm flare up again.
Heartwarming
Young talents learn a lot from the artists. For an Arte Amanti concert they sit together in the sacristy of some church. Togetherness grows there, they share the stress even though they try to ignore it. They hear each other’s playing. Young talents are often allowed to turn pages for great pianists during the performance, they are then completely in his or her story of timing, breathing and subtle hints.
Reinilde herself is also strongly charged by the musicians, they inspire her own playing. They understand each other because they all speak the language of music.
As if they were her own children, she ensures that the musicians can play on the best instruments. Pianos Maene, Arte Amanti is also a major client there, delivers a beautiful grand piano every time. Reinilde gets heart palpitations when the piano goes up the stairs or has to be installed in another hard-to-reach location. But craftsmanship always brings everything to a good end.
‘There are so many festivals and there is Arte Amanti,’ says one of the artists. That is also the reason why they all want to be there every season, even for a lesser fee than they usually get in the circuit.
Money is a necessary evil, says Reinilde. Everyone and also the festival needs it and with the necessary ‘witchcraft’ we always manage to make ends meet. But we do something completely different. We want to invest in the young people and they bring something magical every time. We wish to make these gems shine throughout Flanders, preferably throughout Belgium and beyond.
In times of chill and indifference, Arte Amanti brings movingly beautiful concerts at beautiful locations close to home and in a heartwarming atmosphere. What more could a person wish for?
Reinilde Leyers
Reinilde is a violinist. She was trained at the Lemmens Institute, after her studies she won a scholarship from the Italian government and went to the Accademia Chigiana in Siena to perfect herself with Franco Gulli and Henryck Szeryng. She has extensive orchestral experience, which she gained in De Munt, among other places, and has played chamber music in various ensembles. Since 1990, Reinilde has been a member of the orchestra of the Flemish Opera and, together with soloists from that orchestra, forms the Finarovsky string quartet. In 2009 she founded the International Chamber Music Festival Arte Amanti.